Związek z narcyzem - jak wygląda życie z narcyzem, jak postępować, kiedy szukać pomocy?

Przebywanie z narcyzem nie należy do najłatwiejszych, a co można powiedzieć o byciu w związku z narcyzem? Jak wygląda relacja z takim człowiekiem, na co się przygotować i jak postępować z ukochaną osobą?

Narcyz - kim jest i jak się zachowuje?

Narcyz myśli tylko o sobie i to siebie uznaje za osobę najważniejszą, wyjątkową, wymagającą specjalnego traktowania. Stale szuka aprobaty i poklasku. Niedoceniany potrafi jawnie okazywać swoje niezadowolenie, nie potrafi przyjąć krytyki za to chętnie wyraża się negatywnie o innych. Taki właśnie jest narcyz, osoba z pewnymi cechami charakteru lub w nieco poważniejsze formie: z zaburzeniami formowania się osobowości.

Narcyz to termin nieprofesjonalny, stosowany potocznie dla określenia takiej osoby. Tym terminem możemy nazwać osobę, która przejawia pewne cechy takiej osobowości ale również człowieka, który cierpi na narcystyczne zaburzenie osobowości. Oznacza to, że jego osobowość nie ukształtowała się - z różnych przyczyn - w prawidłowy sposób. Osoby z zaburzeniem osobowości narcystycznej stanowią kilka procent społeczeństwa, ponad połowa z nich to mężczyźni.

Jak zachowuje się osoba z cechami osobowości narcystycznej?

1. Czuje się lepsza od innych, sądzi, że jest mądrzejsza, atrakcyjniejsza, należy się jej to, co najlepsze.
2. Chce być stale adorowana, doceniana, podziwiana przez innych.
3. Obraża się, gdy nie jest tak, jak ona tego oczekuje, gdy nie czuje się dostatecznie podziwiana, lubiana i popularna.
4. Jest osobą o nisko rozwiniętej empatii, nie potrafi wczuć się w to, co czują inni, nie rozumie ich uczuć, stanów emocjonalnych.
5. Koncentruje się jedynie na własnych emocjach, potrzebach i nie dostrzega tego, co potrzebują inni.
6. Chce kontrolować wszystkich i wszystko, źle się czuje, gdy ktoś chce kontrolować ją.
7. Ma skłonności do zachowań manipulacyjnych, chce w ten sposób osiągać swoje cele.
8. Jest drażliwa, zwłaszcza na swoim punkcie, ma problemy z przyjmowaniem krytyki, bywa impulsywna i nadmiernie agresywna, zwłaszcza w sytuacjach stresowych.
9. Odczuwa zazdrość, spowodowaną osiągnięciami innych, co wiąże się z wysokim poziomem perfekcjonizmu u osób z osobowością narcystyczną.
10. Jest doskonałym manipulatorem, potrafi być osobą czarującą, uwodzicielską, pełną wdzięku.

Narcyzm - skąd się bierze?

Osobowość narcystyczna traktowana jest w psychologii i psychiatrii jako stan patologii, czyli zaburzenie osobowości. Gdzie upatruje się przyczyn tak nieprawidłowego wykształcenia się struktur osobowości? Za jego genezę odpowiadają czynniki genetyczne, biologiczne ale i środowiskowe, zwłaszcza związane z rodziną, w jakiej się wychowujemy. Z jednej strony za wykształcenie się osobowości narcystycznej może odpowiadać nadopiekuńczość rodziców, którzy kształtują w dziecku przeczucie, że jest jedyne, wyjątkowe i na takie właśnie traktowanie zasługuje. W młodym człowieku kiełkuje perfekcjonizm oraz poczucie wyższości, co w dorosłym życiu przełożyć się może (ale nie musi!) na narcystyczne zaburzenie osobowości. Z drugiej strony w sytuacji, gdy rodzice są zbyt surowi i wymagający oraz nie okazują dziecku uczuć, może spowodować to brak akceptacji dziecka dla siebie samego (skoro oni mnie nie akceptują, to jak ja mogę to robić?). W tym momencie może wykształcić się pewien mechanizm obronny, który pozwala nam radzić sobie z tą sytuacją. Tym mechanizmem jest właśnie tak zwany kompleks wyjątkowości, dana osoba, która czuła się niedoceniana w okresie dzieciństwa, w dorosłości czuje się lepsza od innych, mądrzejsza, bardziej atrakcyjna, oczekuje specjalnego traktowania oraz wyjątkowych gratyfikacji.

Typy osobowości narcystycznej

Zaburzenie osobowości narcystycznej nie zawsze daje takie same objawy, wyróżnić można wiele typów tego zaburzenia. Jednym z nich jest typ "Pana Boga". Osoba na niego cierpiąca uznaje się za kogoś wyjątkowego, jest nadmiernie pewna siebie, bardzo otwarta, śmiałą, przebojowa. Traktuje siebie jako kogoś specjalnego, niejako Boga, którego inni powinni podziwiać. Chce być w centrum uwagi, uważa, że ma zawsze rację i jest we wszystkim najlepszy.

Typ drugi to tak zwany "wrażliwy narcyz". Osoba z takim zaburzeniem osobowości swoim poczuciem wyższości maskuje… bardzo niską samoocenę. Z jednej strony on jest przekonany, że należy mu się to, co najlepsze, jest wyjątkowy ale tak naprawdę nie wierzy w siebie, bardzo łatwo go zranić, urazić krytyczną uwagą. Jest to osoba wysoko wrażliwa, biorąca wszystko do siebie, impulsywna, łatwo wpadająca w złość i uczucie przygnębienia. Wrażliwego narcyza łatwo zranić, obrazić, bywa zaborczy i zawistny.

_{Narcyz - typ "Pana Boga"}

Związek z narcyzem - jak wygląda?

Skoro wiesz już, jak zachowuje się narcyz, możesz się domyślać, że relacja z nim, a już w ogóle związek partnerski nie należy do najłatwiejszych… Związek z narcyzem wymaga wiele cierpliwości, empatii ale i samozaparcia, aby mieć siłę do trwania w relacji, mimo tego, jak zachowuje się nasza druga połowa. W takim związku nie brakuje emocji, niestety również tych negatywnych. może pojawić się złość, smutek, frustracja, poczucie winy…. Nie każdy jest gotowy na te emocje oraz to, że samodzielnie może nie być w stanie pomóc narcyzowi poradzić sobie z tym, jak funkcjonuje. W dodatku... który narcyz sam z siebie zdecyduje się na terapię oraz zechce skorzystać z pomocy? Dla niego takie funkcjonowanie jest normalne i nie widzi potrzeby zmian. Jeśli On chce, aby relacja uległa poprawie może zgodzić się na udział w terapii, w przypadku pary o wiele lepszym rozwiązaniem będzie terapia systemowa, ujmująca każdą osobę "uwikłaną" w relację.

Dla wielu z nas bowiem związek z osobą z narcystycznymi cechami osobowości jest trudny do wyobrażenia, ponieważ taka osoba to siebie samą stawia na piedestale, uważa za wyjątkową. Narcyz nie należy do osób empatycznych, wrażliwych i troszczących się o innych - poza samym sobą. Dlaczego więc narcyz wchodzi w związek, skoro za osobę najlepszą uważa siebie? Partner/ka pozwala mu bowiem na realizowanie swoich potrzeb: bycia osobą docenianą, podziwianą, chwaloną, komplementowaną…

Nie oszukujmy się, początki związku zwykle są nacechowane wieloma emocjami pozytywnymi, odczuwamy radość, szczęście, euforię, podniecenie, uwielbiamy naszą drugą połowę, idealizujemy ją… Nie zauważamy jej wad. Dlatego właśnie wiążemy się z narcyzem: nie mamy bowiem pojęcia, że ukochana osoba może mieć narcystyczne cechy osobowości. Na początku relacji jest dla nas idealna, wspaniała i wyjątkowa.

Związek z narcyzem - jak postępować?

Jeśli zdecydujesz się być z osobą o narcystycznych cechach osobowości, musisz się przygotować na wiele niełatwych sytuacji. Jeśli wydaje Ci się - lub nawet masz absolutną pewność - że żyjesz w związku z narcyzem, nie panikuj. Odpowiedz sobie na proste pytanie: czy zależy Ci na tej osobie i Waszym związku?

Jeśli tak, pamiętaj, że:

• Relacja z narcyzem wymaga dużych pokładów cierpliwości, zrozumienia ale i samozaparcia, aby nie pozwolić się stłamsić i nie zapomnieć o swoich potrzebach.
• W relacji z narcyzem należy być osobą spokojną ale i zdecydowaną i stanowczą, jasno wyznaczyć granice i konsekwentnie dbać o ich szanowanie.
• W związku narcyz nierzadko posunie się do manipulacji i szantażu emocjonalnego, wyczul się na to i nie pozwól się wykorzystywać. Podstawą do radzenia sobie z tego typu technikami wpływu na innych są stabilne poczucie własnej wartości oraz asertywność. Warto doskonalić cechy, które pozwolą nam walczyć z manipulacją w związku oraz trenować swoją pewność siebie. Odpowiedni poziom samooceny uchroni nas przed negatywnym działaniem narcyza. Będziemy o wiele odporniejsze/odporniejsi na jego postępowanie.
• Nie możesz okazywać narcyzowi uległości, każdy przejaw uwielbienia odbiera bowiem jako potwierdzenie swoich tez, czuje się jeszcze bardziej wyjątkowy i oczekuje specjalnego taktowania. Ciebie za to uzna za osobę słabszą od siebie, idealną do wykorzystywania do własnych celów.
• W przypadku kłótni nie próbuj zbyt wiele dyskutować z narcyzem, trudno bowiem będzie z nim wypracować kompromis, jest osobą skoncentrowaną na sobie i mało empatyczną.
• Każda Twoja myśl o rozstaniu jest normalna i naturalna i może pojawić się wiele razy w praktycznie każdym związku. Nie wstydź się tych myśli ale zastanów się z czego wynikają.

W związku z narcyzem należy pamiętać o siebie, swoich potrzebach. Narcyz może próbować Ci wmówić, że jesteś osobą słabą, mało inteligentną… oraz wiele innych negatywnych kwestii, które z pewnością nie wpłyną korzystnie na Twoją pewność siebie.

Związek z narcyzem - pytania i odpowiedzi

Poniżej kilka najczęstszych pytań, dotyczących związku z narcyzem oraz próba udzielenia na nie odpowiedzi. Jeśli jesteś w relacji z taką osobą, lektura tych informacji może być dla Ciebie pomocna.

1. Czy związek z narcyzem zawsze potrzebuje terapii?

Bez odpowiedniego wsparcia bycie w związku z narcyzem prędzej czy później może przynieść negatywne konsekwencje dla drugiej strony, w tym spadek pewności siebie, uczucie frustracji, bezradności. Niejednokrotnie nie ma mowy o kontynuowaniu relacji bez długofalowej terapii, która pozwoli przywrócić w związku równowagę i wzajemny szacunek partnerów wobec siebie. Pamiętaj, będąc w związku z taka osobą, samodzielnie możesz zdziałać bardzo niewiele. Jedynie wspólna walka o związek może Wam pomóc w przezwyciężeniu trudności. Jeśli partner chce zmiany i zgodzi się na udział w terapii macie o wiele większe szanse na powodzenie dla Waszej relacji.

_{Narcyz - terapia}

2. Czego narcyz boi się w związku?

Narcyz w związku - choć wydaje się pewny siebie i przekonany o swojej wyjątkowości - doświadcza wielu lęków. W relacji romantycznej obawia się utraty kontroli oraz panicznie boi się odrzucenie oraz upokorzenia w oczach partnera/ki. Wielu z nas wydaje się, że narcyz to osoba "zakochana w sobie". Zachowania narcyza wynikają jednak z lęków, z obawy przez tym, że kogoś utraci, straci uczucie, coś ważnego. Wszystko wiąże się z tym, jak wyglądało jego życie w dzieciństwie: jak wspomniano wcześniej, może być to związane z brakiem miłości i emocjonalnego wsparcia ze strony rodziców.

3. Związek z osobą narcystyczną - czy można w pojedynkę iść na terapię?

Jeśli czujesz, że związek z osobą narcystyczną Cię przytłacza, godzi w Twoją pewność siebie i znacznie utrudnia Ci normalnie funkcjonowanie, nic nie stoi na przeszkodzie, aby skorzystać indywidulanie z terapii psychologicznej. Spotkania pozwolą nam na określenie swoich potrzeb oraz przepracowanie najtrudniejszych dla nas sytuacji. Rozmowa z kimś obiektywnym, obcym ale i specjalistycznie przygotowanym do pracy z podobnymi zaburzeniami, pozwoli nam lepiej przygotować się na codzienność z narcyzem.

4. Kiedy odejść? - jak poznać, że związek z narcyzem nie ma sensu?

Koniec związku z narcyzem - zawsze bez względu na jego staż oraz okoliczności - jest doświadczeniem dla nas trudnym, bolesnym, bez szans na powodzenie. Kiedy powinniśmy poważnie zastanowić się nad przetrwaniem związku z narcyzem? Przede wszystkim wtedy, gdy:

• Partner nie wyraża chęci zmiany, jawnie, uparcie i otwarcie (czasem nawet agresywnie) odmawia udziału w terapii, nie chce nas słuchać i dać się przekonać, że relacji potrzebna jest specjalistyczna terapia.
• Jesteśmy osobami o słabszej konstrukcji psychiki, wszystko bierzemy do siebie, czujemy się osaczone, stłamszone przez narcyza oraz niejako uzależnione od niego.
• Czujemy, że związek z narcyzem nas męczy, nie daje nam życiowej satysfakcji i spełnienia, nie pozwala się realizować i nie jesteśmy w stanie cieszyć się z tego, że jesteśmy w relacji.
• Partner wiele razy obiecywał poprawę, a nawet chęć udziału w terapii ale nigdy do tego nie doszło, poza obietnicami nie zmienia nic w swoim zachowaniu, ani nie ma takiego zamiaru.
• Narcyz coraz częściej stosuje niedozwolone dla nas techniki manipulacyjne, w tym szantaż emocjonalny, groźby - czujemy się przez to obarczeni poczuciem winy za to, jak wygląda nasza relacja.

Nie bój się odejść. Bez względu na to, czy taką decyzję podejmiesz w trakcie czy bez terapii: czasami rozstanie, takie - zamkniecie drzwi - jest najlepszym, co możemy dla siebie zrobić. Zamknięcie pewnego rozdziału w życiu, który był dla nas trudny może pozwolić nam iść dalej jako osoby silniejsze, bogatsze o nowe doświadczenia. Takie przeżycia, bolesne ale niezwykle cenne, pozwalają nam o wiele lepiej poradzić sobie z tym, co niesie nam życie. Sprawiają, że jesteśmy o wiele bardziej zmotywowani do dbania o swoje potrzeby. Nie czyni z nas egoistów ale ludzie świadomych siebie i swoich marzeń.

_{Koniec związku z narcyzem}

Pamiętajmy, nie każdy związek z narcyzem musi kończyć się rozstaniem, wszystko zależy od tego, ile siły i motywacji będzie w nas samych i partnerze do zmian i pracy nad relacją. Zaangażowanie się w związek z osobą o narcystycznych cechach osobowości nie jest łatwe ale może nas wiele nauczyć, np. przyczynić się do wzrostu asertywności, empatii oraz do walki o siebie: swoje prawa, pragnienia i potrzeby.