Samotność, poczucie osamotnienia - pojęcia, jak sobie radzić? Samotność a depresja

Jak samotność może wpływać na nasze zdrowie psychiczne? Czy zawsze musi powodować smutek i być wstępem do depresji? Jak ustrzec się przed negatywnymi skutkami samotności i cieszyć się życiem, niezależnie od tego, co nam przyniesie?

Pojęcie samotności i jego rozumienie

Na początku rozważeń na temat samotności, warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest samotność i jak rozumieć to pojęcie.

Samotność możemy opisywać w różny sposób:

• Może to być samotność fizyczna, czyli bycie samemu, np. życie singla, mieszkanie w pojedynkę. Wiele osób żyje samotnie, mieszka samotnie i wiele rzeczy robi samemu. Taka samotność z wyboru może być świadomą decyzją wielu z nas.
• Możemy mieć do czynienia także z samotnością przemijającą, np. po stracie bliskiej osoby lub rozstaniu.
• Istnieje również samotność narzucona, np. podczas pobytu w szpitali, np. izolatce ale również odosobnienie w zakładzie karnym podczas odbywania kary pozbawienia wolności.
• Samotność może także obejmować poczucie osamotnienia, niezależnie od tego, czy jesteśmy sami czy nie.

Krótkotrwała samotność z wyboru zwykle nie niesie za sobą negatywnych konsekwencji. Czasem jednak samotność, zwłaszcza samotność narzucona oraz samotność w tłumie, może być zjawiskiem bardzo niekorzystnym, powodującym wiele negatywnych stanów emocjonalnych.

Jak samotność wpływa na nasze zdrowie psychiczne?

Wiemy już, jak rozumieć pojęcie samotności. Jak - w różny sposób pojmowana - wpływa na nasze zdrowie psychiczne? Warto to przeanalizować po kątem różnych stanów emocjonalnych oraz zaburzeń.

Samotność a nastrój

Czy osoby samotne są bardziej smutne niż te, które żyją z kimś, mają dużą rodzinę? Nie zawsze musi tak być, wiele zależy od tego, jak samotność postrzegamy. Jeśli spojrzymy na samotność przez pryzmat wyżej wymienionej definicji tego terminu, osoba samotna to taka, która czuje się samotna, niezależnie od tego czy jest fizycznie sama. Taka samotność, zwłaszcza samotność w tłumie może być przyczyną pogorszonego nastroju, przygnębienia - pojawia się wtedy smutek, rozgoryczenie, negatywne myśli na swój temat. Taki nastrój może pojawić się także w przypadku samotności narzuconej, np. podczas odsiadywania wyroku w zakładzie karnym.

Samotność a poczucie własnej wartości

Kontynuując wątek z poprzedniego akapitu: przedłużający się nastrój smutku, spowodowany poczuciem osamotnienia lub narzuconym odosobnieniem. Może ona negatywnie wpływać na naszą samoocenę i pewność siebie. Jeśli jesteśmy lub czujemy się sami, czujemy się gorsi, nic nie warci, pojawia się poczucie beznadziejności i bezwartościowości. To z kolei może prowadzić do wielu problemów emocjonalnych, a nawet zaburzeń. Nietrudno sprawić, że samoocena zacznie spadać, o wiele trudniej jest pracować na swoją samoocenę, a samotność może szybko sprawić, że nasza pewność siebie i poczucie własnej wartości spadnie.

Samotność a depresja

Po raz kolejny kontynuując myśl z poprzedniego akapitu: czy przedłużająca się samotność bądź uczucie osamotnienia może przyczynić się do zachorowania na depresję? Owszem, są to skrajne przypadki, aczkolwiek możliwe jest zachorowanie na to zaburzenie nastroju poprzez odczuwanie smutku przez dłuższy czas. Samotność, jak i uczucie osamotnienia, jak wiemy z powyższych informacji, może powodować pogorszenie nastroju i potęgować uczucie smutku, które są osiowymi objawami depresji. Zwykle jej początek nie jest gwałtowny, przez wiele dni, tygodni, a nawet miesięcy depresja rozwija się niepostrzeżenie. W pewnym momencie jednak nasze samopoczucie to nie tylko zwykła chandra, a depresja, która jest poważną chorobą i bezwzględnie wymaga leczenia psychiatrycznego oraz terapii psychologicznej. Nieleczona depresja może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji, z myślami samobójczymi i próbami samobójczymi włącznie. Depresja jako skutek samotności może pojawić się w przypadku samotności narzuconej, np. u osadzonych ale i samotności po stracie, np. w żałobie po śmierci bliskiej osoby.

Samotność a zaburzenia nerwicowe

Czy samotność i poczucie osamotnienia mogą powodować również inne zaburzenia, w tym zaburzenia nerwicowe, zwane również lękowymi? Owszem, może się tak zdarzyć, zwłaszcza w przypadku długiej samotności, np. pobytu w zakładzie karnym lub szpitalu, brak osoby z którą możemy porozmawiać może przyczynić się do powstania różnych lęków, które z kolei mogą spowodować powstanie zaburzeń, w tym fobii czy nerwic. Te zaburzenia wymagają specjalistycznej diagnozy lekarskiej, w tym konsultacji psychiatrycznej oraz terapii z psychologiem.

Samotność może prowadzić również do wielu chorób somatycznych, w tym problemów z sercem, chorób układu pokarmowego ale i zaburzeń odżywiania czy uzależnień, np. od alkoholu czy narkotyków. Może być także powodem coraz popularniejszego uzależnienia od internetu: osoby samotne bardzo często wybierają wirtualne życie, gdzie szukają nowych znajomych.

Jak radzić sobie z samotnością i poczuciem bycia samotnym?

Wiemy już, jak samotność czy już samo poczucie osamotnienia może wpływać na nasze życie i zdrowie psychiczne. Jak zapobiegać tym skutkom i cieszyć się życiem, pomimo tego, że czasami jesteśmy smutni, czujemy się samotni i gorsi? Poniżej kilka porad, które pozwolą nam walczyć z poczuciem osamotnienia i na nowo cieszyć się każdym dniem.

1. Zastanów się, z czego wynika Twoja samotność
Czy po raz kolejny odrzuciłaś/eś szansę na związek, ponieważ boisz się odrzucenia? A może ciężko chorujesz i leżysz w szpitalu, a bliscy nie mogą się odwiedzić? Zastanów się, jak twórczo wykorzystać samotność, na co poświecić ten czas, co możesz wykorzystać, aby poczuć się lepiej, np. przeczytać książkę, obejrzeć film, posłuchać muzyki, pomyśleć?

2. Uczyń chwile samotności jako sposobność do zastanowienia się nad sobą
Wypisz swoje zalety i wady, zastanów się, za co siebie lubisz, a co możesz w sobie zmienić? Taki swoisty "rachunek sumienia" może okazać się bardzo pozytywnym skutkiem samotności.

3. Mieszkasz w dużym mieście i czujesz się samotna/y?
To niestety częste zjawisko w dzisiejszych czasach, dotykające zwłaszcza osób wrażliwych, nieśmiałych, mieszkających dotąd w małych miejscowościach. Nie jesteśmy przyzwyczajeni do anonimowości, która jest codziennością w wielkich miastach, zwłaszcza w blokowiskach. Postaraj się poznać swoich sąsiadów, zapisz się na jakieś zajęcia, gdzie poznasz nowe osoby, nie zaniedbuj kontaktów z rodziną i znajomymi. Postaraj się żyć aktywnie, być między ludźmi, na przekór anonimowości.

4. Masz ukochaną osobę, rodzinę i znajomych ale i tak uczucie osamotnienia pojawia się coraz częściej?
Zastanów się, dlaczego tak jest, czy nie czujesz ich wsparcia, a może bliskie Ci osoby Cię nie rozumieją? Pomyśl nad tym, porozmawiaj z bliskimi, nie wstydź się opowiedzieć im o swoich lękach, rozterkach, zwłaszcza najbliższym osobom. Czujesz się samotna/y w związku? Nie stroń od szczerej rozmowy. Być może uda się Wam wspólnie naprawić w Waszej relacji to, co sprawia, że nie czujesz się w niej szczęśliwa/y. Jeśli druga strona nie wyrazi chęci do współpracy, zastanów się, czy Wasz związek ma przed sobą przyszłość.

5. Nie pozwól, aby poczucie osamotnienia i smutku Cię ogarnęły
Jeśli jesteś chwilowo samotna/y, czy to jako singielka/singiel czy po prostu jesteś chora/y i zostajesz w domu, nie zamykaj się: zadzwoń do kogoś, porozmawiaj z kimś przez internet, napisz SMS do siostry, koleżanki, odnów dawne znajomości online. Jeśli nie jest to możliwe, staraj się zrobić w tym czasie coś dla siebie, np. pisz pamiętnik, wiersze, rysuj: korzystaj z samotności, nawet narzuconej i rozwijaj się.

6. Jeśli czujesz, że samotność za mocno Cię przygnębia, nie wstydź się prosić o pomoc specjalistów
Masz uczucie, że przeraża Cię bycie samemu lub po prostu czujesz się tak samotna/y, że już nie możesz wytrzymać? Udaj się na konsultację psychologiczną, porozmawiaj z psychologiem o swojej samotności, swoich lękach i innych emocjach, jakie się z tym wiążą. Reaguj w porę, nie pozwól, aby samotność odcisnęła piętno na Twoim zdrowiu psychicznym i dobrym samopoczuciu!

Samotność, choć czasami dobra i twórcza, może być również przyczyną wielu negatywnych stanów emocjonalnych, spadku samooceny oraz wstępem do wielu chorób i zaburzeń. Warto widzieć w niej to, co dobre, korzystać z niej i reagować, gdy zaczynają nas ogarniać negatywne emocje. Jeśli samotność jest nam - z różnych względów - narzucona lub czujemy się samotni mimo przebywania w towarzystwie, nie wstydźmy się prosić o pomoc. Samotność nie jest nam pisana, szczęściem człowieka jest drugi człowiek, dlatego walka z negatywnymi skutkami osamotnienia jest tak istotna.