Atak paniki - definicja, przyczyny, objawy, co robić?

Atak paniki to zaburzenie emocjonalne, które dotyka około 10% społeczeństwa. Oznacza to, że co 10 osoba miała lub miewa ataki panicznego lęku. Co powoduje napady paniki, jak się one objawiają i jak radzić sobie w przypadku wystąpienia takiego lęku?

Atak paniki - definicja

Psychologia określa atak paniki jako spontaniczny atak bardzo silnego lęku, często dotyczy on zdrowia lub życia własnego lub bliskich. Osoba taka jest niejako sparaliżowana lękiem, ma szereg objawów somatycznych (fizycznych) oraz emocjonalnych. Atak paniki trwa zwykle kilka minut. Zwykle nie jest groźny dla zdrowia, choć w przypadku silnych i powtarzających się ataków warto wybrać się do specjalisty, który wdroży odpowiednie metody postępowania.

Przyczyny ataku paniki

Przyczyny napadów panicznego lęku są albo bardzo złożone albo trudne do jednoznacznego określenia. Ataki paniki może wywołać wszystko to, co dzieje się w naszym życiu, jak również mogą nie mieć wyraźnej przyczyny. Atak paniki może być odpowiedzią na długo tłumione emocje, np. po rozwodzie czy utracie bliskiej osoby. Może pojawić się, gdy jesteśmy bardzo zmęczeni, rozdrażnieni lub w silnych emocjach przyjdzie nam przeżywać kolejne, np. kobieta, która czuwa przy chorym mężu dowiaduje się, że jej syn miał wypadek samochodowy. Napad paniki może być również odpowiedzią na doświadczenie ekstremalnie silnych emocji, np. matka dowiaduje się o śmierci dziecka lub tracimy cały dobytek w wyniku pożaru.

Objawy napadu paniki

Jak objawia się atak paniki? Oczywiście bardzo silnym lękiem, który na kilka czy kilkanaście minut dosłownie paraliżuje. Jakie inne objawy mu towarzyszą? Są to symptomy zarówno fizyczne, jak i emocjonalne.

Objawy fizyczne napadu paniki

• pocenie się, zwłaszcza rąk;
• trzęsące się dłonie, kłopoty z utrzymaniem czegoś w rękach, z napisaniem czegoś;
• bóle i zawroty głowy, mogą zdarzyć się nawet omdlenia;
• problemy z oddychaniem, a nawet ataki duszności;
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, brak apetytu.

Objawy emocjonalne napadu paniki

• brak logicznego myślenia, brak możliwości skoncentrowania uwagi;
• splątanie myśli, chaos myślowy;
• silny lęk o własne zdrowie, przed śmiercią swoją lub innych;
• bardzo silny niepokój o niejasnym pochodzeniu;
• możliwe zachowania agresywne: agresja słowna i fizyczna

Z osobą, która przezywa atak paniki nie jest łatwo się skomunikować. Nie myśli ona racjonalnie. Może krzyczeć, mówić coś niezrozumiałego, powtarzać konkretne słowa lub zwroty.

Atak paniki i jego skutki

Pojedynczy, epizodyczny i niezbyt silny atak paniki zwykle nie ma negatywnego wpływu na daną osobę. Bardzo często ona sama nie pamięta ataku paniki i tego, co się w jego trakcie działo. W przypadku jednak napadów powtarzających się i bardzo silnych warto pomyśleć o specjalistycznej konsultacji. Nieleczone i częste napady mogą prowadzić nawet do agorafobii czy depresji! Warto więc zareagować odpowiednio wcześniej, udać się na konsultację do psychologa czy psychiatry. Jeśli podczas któregoś z ataków paniki byliśmy w szpitalu, warto zabrać ze sobą wypis ze szpitala czy notatkę z izby przyjęć.

Terapia

W przypadku silnych i regularnie powtarzających się napadów paniki, najlepsza metodą postępowania jest rozpoczęcie terapii psychologicznej - na spotkaniach psycholog pomoże nam ustalić ewentualną przyczynę lęków oraz zapozna z metodami radzenia sobie z nadmiernym lękiem, napięciem i stresem. Jakie metody mogą być tu pomocne?

Metody leczenia ataku paniki

Z pewnością warto zapoznać się z:

• treningiem oddechowym,
• relaksacją,
• medytacją,
• wizualizacją.

Trudno je (poza oddychaniem) stosować już w samym akcie paniki ale można je stosować na co dzień, jako metodę walki ze stresem, którego niestety w naszym życiu nie brakuje. Czym charakteryzują się te metody?

Trening oddychania
Oddychamy w każdej sekundzie naszego życia, ale jak się okazuje: w walce z lękiem to za mało. Aby poradzić sobie ze stresem i napięciem, należy oddychać w szczególny sposób. Dobrze wie o tym każda matka: w czasie porodu odpowiednie techniki oddychania są niezmiernie istotne: łagodzą ból oraz przyspieszają akcję porodową. Odpowiedni oddech dotlenia organizm, co sprawia, że poród przebiega łatwiej. W przypadku nadmiernego lęku będzie tak samo: odpowiednie oddychanie sprawi, że dotlenimy organizm przez co szybciej się uspokoimy i łatwiej będzie nam zapanować nad lękiem. Jak oddychać? Głęboko i świadomie: powinniśmy zdawać sobie sprawę z każdego oddechu - wdychajmy powietrze głęboko przez nos i powoli wydychajmy ustami. Kilka takich powolnych i głębokich wdechów z pewnością ukoi nasze nerwy.

Relaksacja
To metoda radzenia sobie ze stresem, którą z powodzeniem wykorzystasz każdego dnia. To prosta technika, pozwalająca na osiągniecie przyjemnego stanu zrelaksowania się. Polega na rozluźnianiu konkretnych partii mięśni, zazwyczaj odbywa się przy spokojnej muzyce. Sesja trwa zwykle około kwadransa - ważne, aby nikt nam w tym czasie nie przeszkadzał i abyśmy mogli w spokoju wypoczywać. Relaksować możemy się na leżąco, siedząco, jak nam wygodnie. Istnieje wiele metod relaksacji, należą do nich trening relaksacji Jacobsona (rozluźnianie po kolei kolejnych grup mięśni), trening autogeny Schultza (koncentrowanie się na konkretnych elementach swojego ciała), kontrola oddechu czy relaksacja uważności, polegająca się na skupianiu się na konkretnych wycinkach ze swojego życia, np. wyjście do lasu i skupienie się na konkretnym drzewie: jakie jest, jak wygląda, jakie jest w dotyku, jakie dźwięki wydaje itp.

Medytacja
Zagłębienie się w swoich myślach, co poprawia nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Medytowanie pozwala przejąć kontrolę nad swoimi emocjami, uspokoić je oraz wyciszyć się. Jest doskonałym narzędziem w walce z nadmiernym stresem.

Wizualizacja
To technika terapeutyczna i relaksująca. Polega na wyobrażeniu sobie konkretnego obrazu czy sytuacji, które mają nas uspokoić, np. wyobrażanie sobie morza, plaży, lasu. Wizja powinna być bardzo dokładna, powinniśmy całkowicie się w niej zatracić i dać sobie szansę na doskonały relaks. Wizualizacja jest często elementem wielu szkoleń dla pracowników. Choć na początku spotyka się z niechęcią lub pobłażliwością ze strony uczestników kursu, po jednej sesji zaczynają oni rozumieć, jaką moc ma nasza wyobraźnia i chętnie stosują wizualizację na co dzień.

W trakcie ataku paniki - co robić?

Wiemy już, jak można leczyć napady paniki i jakie profilaktyczne działania stosować, aby pojawiały się jak najrzadziej. A co robić, gdy atak paniki już ma miejsce? Jak zachować się w sytuacji napadu paniki, kiedy:

... gdy sam mam napad paniki?

Osoba, która miała już kilka napadów paniki zwykle wie, że zbliża się kolejny. Czuje się poddenerwowana, czuje narastający niepokój, obawia się sama nie wie, czego, trzęsą lub pocą się jej dłonie… jeśli i u Ciebie właśnie tak objawia się napad paniki, zapewne wiesz, co robić, aby sobie z nim poradzić. Zadbaj o swoje bezpieczeństwo, jeśli jesteś z kimś, powiadom go, że zbliża się atak, że możesz się dziwnie zachowywać. Jeśli jesteś sama/sam, poproś kogoś o wsparcie. Jeżeli bierzesz leki, zażyj je lub poproś kogoś o podanie Ci ich, jeśli Twój stan będzie tego wymagał. Jeżeli czujesz, że lęk jest coraz większy, skorzystaj z metod, które wypracowujesz ze swoim terapeutą, oddychaj powoli, spokojnie, głęboko, skup się na pojedynczych oddechach, na powietrzu, które wnika do Twoich płuc.

… gdy ktoś ma napad paniki?

Jesteś świadkiem napadu paniki u bliskiej osoby albo kogoś zupełnie obcego? Ta osoba zaczyna dziwnie się zachowywać, krzyczeć, cała się trzęsie, woła, że za chwilę umrze? To najprawdopodobniej atak paniki. Twoim zadaniem, jako naocznego świadka jest próba nawiązania kontaktu z ta osobą. Podejdź i zapytaj, co się dzieje, jak dana osoba się nazywa, czego konkretnie się boi i jak możesz jej pomoc. W przypadku niezbyt silnych napadów paniki osoba może być świadoma tego, co się z nią dzieje, może wskazać Ci, że przyjmuje leki i wtedy pomóż jej znaleźć je i zażyć. Jeśli nie uda Ci się nawiązać logicznego kontaktu z osobą, która ma napad paniki, doprowadź do tego, że będzie ona bezpieczna, np. posadź na ławce, daj wodę do popicia, okryj kurtką, jeśli jest zimno. Nie staraj się na siłę uspokoić danej osoby ale i nie pozwól jej nadmiernie panikować: powiedz, że na pewno wszystko będzie dobrze, że zaraz poczuje się lepiej. Jeśli jej stan się nie poprawia, wezwij pogotowie, być może konieczne okaże się podanie leków uspokajających.