Co to jest mitomania? Mitoman - objawy, zachowanie, leczenie

Mitomania to więcej niż kłamstwo: to patologiczne wręcz mówienie nieprawdy, klasyfikowane jako zaburzenie psychiczne, a dokładniej zaburzenie osobowości. Mitoman to osoba, która nie tyle celowo mija się z prawdą, co robi to nieświadomie. Skąd bierze się mitomania, jak rozpoznać mitomana i zwykłego kłamcę oraz jak wygląda terapia mitomanii?

Mitomania - co to jest i skąd się bierze?

Mitomania określana jest jako zaburzenie psychiczne, a dokładniej zaburzenie osobowości, polegające na nieświadomym mijaniu się z prawdą. Mitoman nie wie, że kłamie, ale robi to praktycznie cały czas. Jego historie są albo mieszaniną kłamstwa i prawdy albo zupełnym kłamstwem. Są jednak barwne, ciekawe, a sam mitoman opowiada je tak, że aż chce się go słuchać. Mitoman zazwyczaj kłamie na swój temat: wymyśla historie, związane ze swoją osobą, opowiada nieprawdziwe rzeczy na temat swoich osiągnięć i dokonań, ubarwia obecne - ale może również przesadnie robić z siebie ofiarę. Mitomania (jako zaburzenie) została opisana po raz pierwszy przez Antona Delbrücka niemieckiego psychiatrę w 1891 roku.

Skąd bierze się patologiczna skłonność do kłamania? - objawy i przyczyny

Przyczyn może być co najmniej kilka, choć badacze jednoznacznie nie potrafią określić jakie czynniki są najbardziej istotne w przypadku rozwijania się tego zaburzenia. Po pierwsze, mitomania może współistnieć z wieloma innymi zaburzeniami osobowości, m.in. z osobowością z pogranicza - także z innymi zaburzeniami psychicznymi i neurologicznymi, np. padaczka czy chorobami mózgu. Istnieją również pewne związki, pomiędzy występowaniem mitomanii a środowiskiem, w jakim się wychowaliśmy. Bardzo często obserwuje się pochodzenie mitomanów z rodzin patologicznych, np. alkoholowych. Dziecko i nastolatek często kłamią swoim rówieśnikom, mówią np. że tata pracuje za granicą, aby nie wyszło na jaw, że rodzic nadużywa alkoholu. Mitomania dotyka również osoby, które doświadczyły przemocy, traumy i straty, np. śmierci jednego lub obojga rodziców, też wychowywały się w domu dziecka. Tacy ludzi specjalnie zaczynają ubarwiać swoją rzeczywistość, chwalą się rzeczami, których nie mają, przeżyli po to, aby zostać zaakceptowanym i poprawić swoją samoocenę. Mitomania jest również diagnozowana u osób:

• zakompleksionych,
• mało pewnych siebie,
• zalęknionych,
• o nerwicowych cechach charakteru.

Jak zachowuje się mitoman?

Jakie zachowania są typowe dla mitomana? To przede wszystkim, wspomniana już wcześniej, skłonność do opowiadania nieprawdy. Mitoman zataja również prawdę, opowiadając zmyślone historie lub nie mówiąc nic. Cechą charakterystyczną mitomana jest zarówno opowiadania całkowicie nieprawdziwych historii, jak również dodawanie elementów fantastycznych do faktów. Mitoman może również - poprzez opowiadanie nieprawdziwych historii - robić z siebie ofiarę, przesadnie wyolbrzymiając swoje cierpienia lub wymyślając je, np. mitomanka opowiada znajomym, że mąż ją zdradził i porzucił, podczas gdy ich małżeństwo rozpadło się z jej winy. Mitomanowi tak zaciera się granica między prawdą a fikcją, że po pewnym czasie on sam już nie wie, co z jego historii jest prawdą, a co nie.

Mitoman a zwykły kłamca - jak ich odróżnić?

Czym różni się kłamca od mitomana? Jak ich rozróżnić i nie stygmatyzować każdego zwykłego kłamcy? Poniżej zestawienie najważniejszych różnic. Dotyczą one celowości mówienia nieprawdy, świadomości tego oraz rozróżniania prawdy i kłamstwa.

Celowość mówienia nieprawdy:

• kłamca mówi nieprawdę celowo, ma jakiś cel w tym, że kłamie, np. aby uniknąć kary lub odsunąć od siebie podejrzenia;
• mitoman nie ma żadnego celu w tym, co robi, to niejako jego styl bycia.

Świadomość mówienia nieprawdy:

• kłamca zdaje sobie sprawę z tego, że kłamie;
• mitoman kłamie nieświadomie.

Rozróżnianie prawdy od kłamstwa:

• kłamca wie, co w jego wypowiedzi jest prawdziwe, a co nie;
• mitoman traci granice między prawdą a fałszem.

Jak widać, niełatwo na pierwszy rzut oka rozróżnić kłamcę i mitomana - różnice są bardzo subiektywne, jest to jednak istotne, zwłaszcza z punktu widzenia terapii mitomanii. Jest ona klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne i wymaga specjalistycznego leczenia.

Mitomania - leczenie

Jak zdiagnozować mitomanię? Odróżnienie jej od zwykłego kłamstwa nie jest łatwe nawet z pomocą powyższych wskazówek. Psycholog, do którego zgłasza się osoba z podejrzeniem mitomanii, powinien przeprowadzić pogłębiony proces diagnostyczny w celu stwierdzenia przyczyn mitomanii oraz obecności ewentualnych zaburzeń dodatkowych, np. uszkodzeń mózgu ale i schizofrenii. W tym celu osoba diagnozowana bardzo często kierowana jest na badania lekarskie, w tym konsultację psychiatryczną oraz neurologiczną. Gdy mitomania zostanie oficjalnie zdiagnozowana, osoba kierowana jest na specjalistyczną terapię. Na czym ona polega? Są to indywidualne spotkania z psychologiem, możliwe jest również uczestniczenie w grupie wsparcia. Powodzenie terapii jest ściśle uzależnione od uświadomienia sobie swojego stanu i jakości współpracy z pacjentem.