Aksjologia - nauka o wartościach w życiu człowieka

AksjologiaAksjologia jest nauką o wartościach. To dziedzina filozofii, która traktuje o tym, co jest ważne w życiu człowieka, jakimi ideami powinniśmy się kierować, aby osiągnąć poczucie szczęścia. Wartości z kolei to coś, co w danej chwili życia uznajemy za ważne, cenne, o czym marzymy i co pozwala nam w żyć tak, jak chcemy. Wartości, które wyznajemy są dobrowolne, nikt nie powinien nam ich narzucać. Dowiedz się, jaką funkcję pełni aksjologia i jakimi wartościami warto kierować się w życiu człowieka?

Co dają wartości w życiu człowieka?

System wartości ma każdy z nas - tyle już wiemy. Warto jednak zastanowić się nad tym, co nam daje. Kierowanie się w życiu konkretnymi kwestiami, ideami, normami sprawia, że motywujemy się do działania i pozwalamy spełniać swoje pragnienia i zamierzenia. Dzięki temu systemowi potrafimy rozstrzygnąć, co w danej chwili jest dla nas dobre, a co złe. Pomaga on nam w sytuacjach radosnych, ale i trudnych, bolesnych, kryzysowych, kiedy musimy zareagować szybko, podjąć istotą decyzję pod presją czasu czy w stresie.

Nieco już na ten temat aksjologii zostało powiedziane, warto jednak tą wiedzę uporządkować.

Wartości przede wszystkim:

  • porządkują i wartościują nasze życie, sprawiają, że pewne kwestie są dla nas bardziej istotne niż inne, tworzą w naszym życiu pewną hierarchię, dają poczucie uporządkowania;
  • pozwalają na realizowanie kontekstowych celów, zgodnie z wyznawanymi ścieżkami, pewne marzenia realizujemy bowiem z większą determinacją, niż inne;
  • pozwalają nam na podejmowanie dobrych decyzji, wielu wyborów dokonujemy bowiem zgodnie z własnymi przekonaniami;
  • kształtują nasze postawy wobec siebie, ludzi i świata, sprawiają, że zachowujemy się w konkretny, określony sposób, np. pomożemy komuś;
  • w istotny sposób wpływają na naszą pewność siebie, samoocenę, ale i odczuwane emocje, np. reagowanie w konkretnych sytuacjach.

Jakimi wartościami kierować się w życiu?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, postawione w tej części artykułu. Skupiając się nad zagadnieniem aksjologii warto zwrócić uwagę na fakt, iż każdy z nas posiada swój indywidualny system wartości, stworzony w oparciu o wiele przesłanek. Wielu z nas przejmuje ten wzorzec po swoich rodzicach, opiekunach, kieruje się w życiu podobnymi zasadami i normami, podobne rzeczy są dla nas ważne. Dla innych cenne są doświadczenia z poprzednich lat życia i to na ich podstawie tworzą oni swój system wartości, np. straciliśmy pracę, więc zaczynamy skupiać się na rodzinie i to on, zamiast kariery, staje się celem nadrzędnym.

Wartości w życiu człowieka

Wartości w życiu człowieka - podział i rodzaje

Wartości można je podzielić różnorodnie, np. wymienić konkretne cechy czy uczucia, które są dla nas ważne, ale i sfery życia, które ogrywają dla nas najistotniejszą rolę. Aksjologia wyróżnia wiele takich podziałów. Poniżej pierwszy podział, obejmujący uczucia oraz cechy, które cenimy w życiu.

  • Miłość - dla wielu z nas najcenniejsza wartość i najpiękniejsze uczucie. To synonim bliskości z innymi ludzkimi, rodziną, ukochaną osobą, bliski przyjaciółmi, pupilami domowymi;
  • Przyjaźń - jedna z wyjątkowo cenionych - dla niektórych stawiana na równo z miłością. To relacja, oparta na bliskości, szacunku i wzajemnym zaufaniu, łączy ludzi, którzy są sobie bliscy i wspierają się. Jest podwaliną praktycznie każdej głębszej relacji, każdego związku;
  • Szczerość - podwalina praktycznie każdej relacji międzyludzkiej, prawdomówność, unikanie kłamstwa i oszczerstw. Niezwykle ceniona w związkach oraz bliskiej przyjaźni;
  • Zaufanie - to posiadanie pewności, że druga osoba jest wobec nas szczera i lojalna, to przeświadczenie o tym, że możemy jej powiedzieć wszystko, że zawsze nam pomoże i nas wesprze;
  • Wolność - możliwość działania zgodnie ze swoją wolą, bez narzuconych sposobów i metod postępowania, ludzie wolni mogą swobodnie się realizować, spełniać swoje pragnienia, ale i uczyć się na swoich błędach;
  • Odwaga - zwana również męstwem, pozwala nam na podejmowanie ryzyka, działań niepewnych ale i odnajdywanie się w sytuacjach trudnych lub pozornie trudnych.
  • Dobroć - bycie dobrym, życzliwym dla innych, gotowość do niesienia pomocy i wsparcia;
  • Sprawiedliwość - poczucie uczciwego postępowania oraz traktowania ludzi w ten sam sposób bez względu na to, kim są;
  • Szacunek - bardzo silnie związany jest z zaufaniem, obejmuje takie traktowanie drugiej osoby, które pozwala na akceptowanie jej zdania oraz poszanowanie praw;
  • Tolerancja - związana z szacunkiem, polega na wykazywaniu otwartego podejścia do inności, akceptowanie tego, co odmienne.

Aksjologia zajmuje się również wartościami, obejmującymi sfery życia, które są dla ludzi ważne to:

  • zdrowie, zachowanie dobrego zdrowia i kondycji fizycznej oraz psychicznej;
  • rodzina, posiadanie partnera, dzieci, domu, realizowanie się w roli żony/męża, rodzica, ale i z zachowanie dobrych stosunków z rodziną pochodzenia;
  • realizowanie się w towarzystwie, posiadanie przyjaciół, bycie osobą lubianą, czasem sławną;
  • praca, robienie kariery, realizowanie się w czynnościach zawodowych;
  • realizowanie pasji i swoich zainteresowań;
  • samorozwój, poszerzanie wiedzy i kompetencji;
  • podróże i zwiedzanie nowych miejsc;
  • pomoc innym, realizowanie się poprzez udzielanie innym wsparcia;
  • popularność, bogactwo i sława, posiadanie majątku, bycie osobą popularną, lubianą, poważaną w społeczeństwie, posiadanie na swoim koncie wielkich dokonań, tworzenie dzieł, dawanie innym radości tym, co robimy.

Prawda jest taka, że każdy z nas jest inny i dla każdego co innego może być w życiu najważniejsze.

Aksjologia, czyli o wartościach w życiu człowieka

Jak kształtuje się system wartości w życiu człowieka?

Idealnym przykładem może być trudna z pozoru sytuacja z kilkulatkiem, który bardzo chce iść z rodzicami zimą na sanki, ale usilnie odmawia włożenia czapki, rękawiczek i szalika. Zdenerwowani opiekunowie proszą, przekonują, aczkolwiek spotykają się z oporem i agresją ze strony swojej pociechy - będącej bagatela - w stadium kształtowania się własnej tożsamości i systemu wartości. Co w tej sytuacji może pomóc? Nie ulegajmy dziecku, zabierzmy zimowe dodatki ze sobą, np. w torbie, ale pozwólmy mu - dosłownie na własnej skórze - przekonać się, że przebywanie na mrozie bez czapki i szala nie jest przyjemne. Gdy dziecko poczuje chłód, z pewnością samo poprosi o włożenie czapki, którą weźmiemy ze sobą.

Co wynika z tej historii? Bez nerwów i stresu uczymy dziecko podejmowania świadomych decyzji na podstawie własnych obserwacji i doświadczeń. Pokazujemy mu, że może samo przekonać się, co i dlaczego jest dla niego dobre. To dla dwu-, trzylatka pierwsze próby brania odpowiedzialności za swoje czyny i decyzje, to niezwykle cenna lekcja… kształtowania się systemu wartości w życiu człowieka. Podobnie przebiega to w dorosłym życiu, wiele wartości przejmujemy - jak wspomniano wyżej - od rodziców, najbliższych, inne są wynikiem naszych przeżyć i doświadczeń.

Tak naprawdę kształtowanie się systemu wartości trwa całe życie, wpływa na niego wiele czynników, zdarzeń, ale i osób, które spotykamy na swojej drodze. To proces niezwykle dynamiczny, podobnie jak proces kształtowania się osobowości. Każdy z nas posiada własny, indywidualny zestaw cech, składający się na osobowość, ale i własny, indywidualny system wartości, co czyni każdego z nas jednostką niepowtarzalną i wyjątkową.

Agata Balcer - psycholożka, dziennikarka, blogerka, żona i mama, autorka artykułów na portale kobiece. Lubię poznawać świat, ludzkie historie, pisać i dzielić się wiedzą z innymi.

Komentarze

Wika
Od dziecka jesteśmy wartościowani. Od rodziców można usłyszeć opinie – jesteś grzeczny bądź niegrzeczny a w szkole można dostać dobrą ocenę albo złą, co oznacza, że jesteś dobry w danym przedmiocie bądź nie. Nikt nie uwzględnia osobistych preferencji danego człowieka, nie rozpatruje faktu, że zachowanie, nie odpowiadające przyjętym przez kogoś normom zwyczajnie jest wyrażaniem swoich potrzeb. Od czego zatem zależy ocena innych na nasz temat ? Odpowiedź jest banalnie prosta bo zależy ona od wyznawanych wartości oceniającego nas człowieka. Wartości to są wartość się dany człowiek w życiu kieruje. Dla jednych wartością jest dobrobyt a dąży do realizacji tej wartości poprzez pracę, dla innego jest to rodzina i dąży do realizacji jej poprzez poświęcanie jej całego wolnego czasu, organizowanie wspólnych chwil. Dla osoby której wartością jest rodzina, człowiek z odmienna wartością będzie pracoholikiem bądź karierowiczem. Dla tego dla którego ważny jest dobrobyt, osoba zajmująca się domem i rodzina może być nieudacznikiem bądź osobą, która nie potrafi tak dobrze jak on radzić sobie w życiu. Nie ma jednak wartości lepszych czy gorszych, nie możemy ich porównywać i klasyfikować. Każdy człowiek ma swoją drogę w życiu i w tą drogą gdy będzie podążał – będzie szczęśliwy.